Amputacja kończyny wciąż jest główną przyczyną niepełnosprawności w naszym kraju. Chory jest bardzo obciążony pod względem psychicznym, gdyż musi odnaleźć się w trudnej sytuacji i na nowo uczyć się wykonywania podstawowych czynności. Niestety osoby pozbawione kończyn niejednokrotnie zostają zepchnięte na margines społeczeństwa, a ich świat zaczyna ograniczać się wyłącznie do własnego domu czy mieszkania. W dużej mierze wynika to z nieprawidłowej opieki przedamputacyjnej oraz nieodpowiedniej wczesnej i późnej opieki poamputacyjnej. Jak zatem powinna wyglądać pielęgnacja osoby po amputacji kończyn i jakie są jej największe problemy?
Najczęstsze problemy pielęgnacyjne pacjentów po amputacjach kończyn
Amputacja kończyny negatywnie wpływa na kondycję psychiczną i fizyczną pacjenta. Generuje to wiele problemów i trudności, z którymi musi się zmagać nie tylko chory, ale również jego opiekunowie, rodzina czy przyjaciele. Wśród najważniejszych problemów pielęgnacyjnych osób po amputacji ręki czy kończyn dolnych, należy wymienić:
- Brak akceptacji własnej niepełnosprawności– problem ten dotyczy głównie sfery psychicznej pacjenta, ale w łatwy sposób może oddziaływać również na jego stan fizyczny. Najczęściej objawia się to niechęcią do użytkowania protezy kończyny, nieuczestniczeniem w rehabilitacji czy zaniedbywaniem higieny kikuta.
- Dyskomfort psychofizyczny związany z odczuwaniem bóli fantomowych– bóle fantomowe bardzo często wynikają z braku równowagi psychicznej pacjenta, dlatego ich leczenie powinno być sumą postępowania psychoterapeutycznego oraz farmakologicznego. Stosowanie wyłącznie leków przeciwbólowych czy antydepresantów jest mało skuteczne i obarczone dużą ilością powikłań w postaci chorób wątroby lub przewodu pokarmowego.
- Brak umiejętności lub brak motywacji do dbania o kikut utraconej kończyny– w takim przypadku występuje duże ryzyko wystąpienia otarć, ran oraz owrzodzeń, które z czasem mogą całkowicie uniemożliwiać użytkowanie protezy kończyn przez chorego. Warto przede wszystkim codziennie oczyszczać kikut ciepłą wodą i środkiem antyseptycznym, a następnie dokładnie go osuszać.
- Brak umiejętności prawidłowego zakładania i mocowania protez kończyn– podobnie, jak brak dbałości o higienę kikuta, może to doprowadzić do pojawienia się na nim otarć, ran oraz owrzodzeń.
- Brak umiejętności hartowania kikuta– proces hartowania kikuta ma na celu przyzwyczajenie jego tkanek do różnych form ucisku. Jest to istotne z punktu widzenia przyszłego zaprotezowania kończyny, a tym samym powrotu pacjenta do względnej sprawności.
- Brak motywacji do prowadzenia regularnej rehabilitacji– jednym z warunków powrotu do sprawności fizycznej po amputacjach kończyn jest regularne uczęszczanie na rehabilitację. Odpowiednio dobrane ćwiczenia umożliwiają bowiem podtrzymanie sprawności mięśni i minimalizują ryzyko ich zaniku. Ma to szczególne znaczenie w przypadku pacjentów planujących zakup protez bionicznych sterowanych za pomocą nerwów znajdujących się w kikucie.
- Brak akceptacji oraz umiejętności przemieszczania się na wózku inwalidzkim– problem ten dotyczy osób, u których została wykonana amputacja kończyn dolnych. Sprawne poruszanie się na wózku jest najważniejszym krokiem na drodze do odzyskania sprawności oraz osiągnięcia samodzielności chorego w codziennym życiu.
- Obserwacja chorego w zakresie ewentualnych powikłań po amputacji kończyny – wczesne wykrycie i podjęcie odpowiednich kroków terapeutycznych zapobiega pogłębianiu się niepełnosprawności pacjenta. Niestety bagatelizowane lub nieprawidłowo leczone skutki powikłań po amputacji kończyn dolnych czy amputacji ręki, mogą uniemożliwić zaprotezowanie kończyny i zniweczyć wysiłki rehabilitacyjne.
Nieodpowiednia pielęgnacja chorego po amputacji kończyn niestety może skutkować pogłębianiem się jego niepełnosprawności. Jednak akceptacja nowej rzeczywistości, ograniczenie bóli fantomowych, prawidłowa higiena i umiejętne hartowanie kikuta oraz odpowiednie użytkowanie protezy kończyn czy wózka inwalidzkiego, zapewne pozwoli choremu odzyskać częściową sprawności i samodzielność.
Źródło: wzso.pl – sklep rehabilitacyjny
