Operat wodny to bazowy dokument, na podstawie którego wydaje się wszelkie pozwolenia wodnoprawne. Składa się z dwóch części – opisowej oraz graficznej. Decyzja wydawana przez organy administracji uprawnia m.in. do korzystania z wód (odprowadzanie ścieków, pobór wód), wykonywania urządzeń wodnych (studnie, stawy), a także do wszelkich działań mogących w bezpośredni sposób zaważyć na jakości wód powierzchniowych i wpływać na gospodarkę wodną najbliższego regionu.
Istnieje kilka rodzajów przedsięwzięć, które obligują do wykonania odpowiednich ekspertyz. Operaty wodnoprawne są wykonywane podczas prac, wśród których wymienia się:
Część opisowa powinna zaczynać się kartą tytułową z wyszczególnionymi informacjami dotyczącymi: numeru umowy oraz daty jej zawarcia, stadium opracowania, pełnej oficjalnej nazwy inwestycji łącznie z obowiązującymi zagadnieniami, nazwy realizowanego obiektu, nazwy składnika opracowania, danych opracowujących wraz z numerem ich uprawnień budowlanych, pełnej nazwy zleceniodawcy i dokładną datę opracowania. W zbiorze dokumentów wymagane jest umieszczenie: podstaw prawnych, stanu prawnego omawianego projektu, celu oraz zakresu korzystania z wód, opisu technologii wykorzystywanych do gromadzenia, oczyszczania oraz odprowadzania ścieków, bilansu jakościowego oraz ilościowego ścieków wraz ze szczegółowym opisem urządzenia do odprowadzania ścieków i zastosowanej technologii, planowanych ograniczeń dla substancji szkodliwych znajdujących się w ściekach oraz sposobu ich eliminacji. Ważne są także ekspertyzy hydrologiczne określające wpływ ścieków na środowisko naturalne oraz opis technologii wykorzystywanych w przypadku awarii działalności.
Część graficzna jest dużo mniej skomplikowana, gdyż powinna zawierać rysunki z podpisami oraz informacją o zastosowanej skali. Schematy powinny uwzględniać m.in. szacowane położenie realizowanego projektu, plan zagospodarowania obiektu, schemat technologiczny obiektu, mapę wraz z informacją o położeniu gruntów z uwzględnieniem ich właścicieli oraz przekroje podłużne i poprzeczne urządzeń wodnych.
Aby uzyskać pozwolenie na drodze administracyjnej, należy wykonać operaty wodnoprawne, które po przeanalizowaniu i zawarciu obowiązkowych dokumentów, jakim są ekspertyzy hydrologiczne, pozwolą na realizowanie prac w obrębie wód powierzchniowych.