Zmysł słuchu rozwija się już w trakcie ciąży. Pomimo, że pełna mielinizacja komórek nerwowych następuje do 4 roku życia, to okazuje się, że już w 8 miesiącu ciąży dziecko słyszy zupełnie normalnie. A na dźwięki reaguje już dużo wcześniej i wszystko, co może zestresować przyszłą mamę, wpływa też na dziecko, które reaguje na dźwięki, zaczyna się poruszać. Znaczenie zmysłu słuchu w rozwoju dziecka zaczyna się właściwie od momentu, gdy powstają zaczątki narządu słuchu i równowagi. Poprzez narząd słuchu dziecko ma wrażenie przestrzeni i jeszcze w łonie matki jest przygotowane na to, że są inne, bardziej odległe źródła dźwięku niż te znajdujące się bezpośrednio przy nim.
Pierwsze lata
Okres po narodzinach jest szczególnie intensywny. Dziecko uczy się jak korzystać z narządów zmysłów. Większości rodziców wydaje się, że to wzrok jest tu kluczowy. Dziecko, które widzi i sięga w kierunku różnych przedmiotów, nie jest w pełni świadome. Musi nauczyć się, że dwa ruchome obiekty przed nim to jego własne ręce i skojarzyć je z przedmiotami w przestrzeni, których dotyka. Podobnie na zasadzie intensywności i przytłumienia dźwięków dziecko uczy się określania swojego położenia w otaczającej je przestrzeni. W ciągu pierwszych miesięcy życia to właśnie dźwięki powodują różne reakcje i kształtują pierwsze wzorce zachowań. Bodźce dźwiękowe i reakcje na nie powinny być obserwowane w ciągu pierwszych miesięcy. Brak takich reakcji oznacza z dużym prawdopodobieństwem problem z narządem słuchu. Klaśnięcia, upadek jakiegoś przedmiotu, wszystkie nagłe dźwięki wyzwalają reakcje dziecka takie jak mruganie, zamykanie oczu, wybudzanie, obracanie w kierunku źródła dźwięku albo od niego.
Słucha a mowa
Zaburzenia słuchowe powodują cały łańcuch problemów związanych z życiem społecznym. Brak możliwości wykształcenia mowy to brak lub opóźniona komunikacja. Bądź co bądź, mowa jest najskuteczniejszym mechanizmem komunikowania się, a do jej wypracowania potrzebny jest zdrowy słuch. Uczymy się metodą prób i błędów, powtarzając i szlifując każde słowo wiele tysięcy razy. Bez takiej praktyki nie nauczylibyśmy się mówić. Bez możliwości korygowania wypowiadanych słów – nigdy dobrze się ich nie nauczymy. Słuch i jego jakość w dużym stopniu warunkują naszą przyszłą mowę, bazującą na autokorekcie. Widać to doskonale po 6 miesiącu życia, gdy dziecko odkrywa zdolność wydobywania dźwięków. Stara się naśladować zasłyszane słowa.
Mija rok
Doświadczalny rozwój słuchu i interpretacji bodźców nasila się. Dziecko powinno rozumieć proste, powtarzalne polecenia. Intensyfikacja różnych typów bodźców będzie tutaj bardzo ważna. Umożliwia to dziecku dalszy rozwój. Dziecko powinno rozróżniać kiedy żartujemy, a kiedy jesteśmy poważni. Im więcej różnych dźwięków, piosenek, melodii, języków i akcentów pozna młody człowiek na wczesnym etapie rozwoju tym łatwiej rozwiną się jego późniejsze talenty muzyczne i językowe.
Rozwój i zabawy kilkulatka
Od kiedy tylko to możliwe, bardzo ważne jest stymulowanie narządu słuchu dziecka. Czytanie bajek, piosenki, rymowanki czy zabawy typu „głuchy telefon” są tu bardzo dobrym przykładam. Każda integracja, gdzie dziecko ma możliwość uczenia się nie tylko od opiekuna, ale od innych dzieci ma duże walory. Stymulacja słuchu u dziecka nie będzie w pełni wykorzystana, jeśli opiekun nie będzie świadom jak przebiegają poszczególne etapy rozwoju. Dzieci uwielbiają zabawy głosowe, naśladowanie odgłosów zwierząt, śpiewanie. Śpiewy czy recytacje wpływają na komunikację z rówieśnikami, dykcję oraz stymulowanie pamięci i koncentracji. Możliwe scenariusze i modyfikacje ogranicza tylko wyobraźnia dzieci i opiekuna zabawy. Warto rozważyć zapisanie dziecka do żłobka, np. o profilu sensoryczno-poznawczym, gdzie nacisk kładzie się na rozwój wielu zmysłów dzieci.
Rola słuchu
Podsumowując słuch lokalizuje nas w przestrzeni, daje podstawy komunikacji, rozwoju mowy, przekazywania informacji, opisywania emocji, wzbogaca nasz świat uczuć, umożliwia zachowanie sprawności fizycznej w przestrzeni, daje nam poczucie bezpieczeństwa.
